Deneysel sinema olarak en basit şekilde tanımını yapabileceğim bu tür Almanya ve Fransa menşeili olup 1920’lerle ortaya çıkıp özgün örneklerini vermiş; yayılım bulduğu yıllarda yapılan ilk örnekleri bile hemen klasikleşmiştir. 1940 ve 1950’lerde Amerika’ya transfer olan ve burayı da etkileyen çağdaş avangard sinema; en yalın çıkarımla güzel örneklerinin yanında Amerikan sinemasında yozlaşmıştır. Düşük bütçeli cüretkâr örnekleri ile Avrupa sinemasında kültleşen deneysel sinema; Hollywood’un pahalı yapımları arasında yer yer ana fikrinden uzaklaşmıştır.
Hazırlayan: futurelavirs
I.Dünya savaşı sonrasında Amerikan filmlerini pazarlamaktan öteye gidemeyen Avrupa sinemasının ortaya deneysel sinemaya koyup, bunu ihraç yoluyla Amerika’da heba etmesi ciddi anlamda şaşılacak olaydır. Sanat sanat içindir algısının, sanat para içindir algısı ile yer değiştiği Amerika’da bu işi layığı ile yapan yegâne isim Andy Warhol olmuş, sanatın resim ve fotoğrafçılık alanında para getirisi olan yanlarını sinemada kullanmış, sinema işinden neredeyse hiç para kazanmamıştır.
Endülüs Köpeği Avangard-Sürreal sinemanın en önemli temsilcisi sayılan Luis Buñuel tarafından dünyaya sunulurken, 1966’da Andy Warhol tarafından alışık olunmayan türde ve konuda Chelsea Kızları çekilmiştir. Lars Von Trier’in Dogville’i (2003) ve
Danimarkalı yönetmen Kenneth Anger’ın Scorpio Rising’ı (1963) bu türdendir.
1927 doğumlu Amerikalı yönetmen hala hayatta olup, bir sinema tarihinin oluşum sürecine tanıklık etmiştir.
Sinema tarihinde az sayıda bulunan cult kısa filmlerinden biri olan yapıt, avangard sürreal sinemanın; eşcinsel sinemanın ve homoerotik bağımsız sinemanın en özgün örneklerinden biridir. Başrolde Bruce Byron akrep rolüyle Akrep olarak hafızalara kazınmış, Kenneth Anger’ın 1963 tarihli Amerikan deneysel kısa filminin de yıldızı olmuştur. Filmin temelinde motosiklet alt kültürü, homoseksüellik, din ve şiddet yer almış; bir ikon olarak James Dean ve Marlon Brando gibi dönemin isyancı figürleri tapılası bir bağlılıkla işlenir. Diyalog içermeyen film, yönetmenin sinema algısının bir sonucu olarak o dönem popüler olan bazı alt kültür şarkılara yer vermiştir.
Film 1963’te New York City’deki Gramercy Arts Theatre’da gösterilmiş, ancak Los Angeles’taki bir sanat tiyatrosunda gösterildiği sırada Amerikan Nazi Partisi tarafından bayrağına hakaret ettiği gerekçesi ile protesto edilmiş, filmi gösteren tiyatro yöneticileri tutuklanmıştır. Hatta bu olay Amerika’da dava konusu olmuş, Anayasa Mahkemesine kadar taşınmıştır.
Beraberinde pek çok tartışma ve protesto getiren film, beğeni ve yasaklamalar eşliğinde yavaş yavaş izleyicilere ulaşma imkânı bulmuş, filmin eşcinsellik ve şiddet içerikli sahnelerinin abartılması sonucu, gerek yönetmen gerekse yapımcı, sık sık filmin porno ya da çıplaklık teşhiri olmadığını açıklamak zorunda kalmışlardır. Amerikan salon sinemasına ve Hollywood sinemasına bomba gibi düşen Scorpio Rising bu anlamda en etkili eşcinsel fetiş filmlerinden biri olmuştur.
Filmi izlemek için linki de paylaşalım…
10. SAYI