Bu makalemizde güncel düzenlemeler ve karşısında yer alan haklı talepler de dikkate alınarak Hayvanlara Karşı İşlenen Suçları, Ceza ve İnfaz süreçlerini ne denli yetersiz bir hukuki prosedüre maruz kalındığını mercek altına alacağız.
Hazırlayan: futurelavirs
Bilinenin aksine hayvanlara karşı işlenen suçların ağır şekilde ceza yargısına tabi tutulduğu sanılsa da mevcut hukuk nosyonunda bu sevimli canlılar henüz bir varlık olarak kabul edilmiş değil.
Süslü bir metinden öteye gidemeyen ve hayvanları değersizleştiren “Hayvanları Koruma Kanunu”nu saymazsak bu konuda hiçbir düzenleme yok. Şimdi sık sık işlenen suçları da örneklem alarak ceza kanunundaki yerini bulmaya, bir temele oturtmaya çalışalım.
1.SAHİPLİ HAYVANIN ÖLDÜRÜLMESİ/YARALANMASI
En kestirme ve zorlama şekilde akla gelen hüküm TCK m. 151 mala zarar verme suçu. Çünkü yasal düzlemde hayvanlara yönelik özel bir hüküm maalesef yok. Mezarlıklara zarar vermeyi bile özel hükümlerle suç sayan yasanın yaşayan canlılara kayıtsız kalışı elbette adalete olan hakkaniyet algısını sarsan cinsten.
Mala zarar verme
Madde 151-
(1) Başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkan, tahrip eden, yok eden, bozan, kullanılamaz hale getiren veya kirleten kişi, mağdurun şikâyeti üzerine, dört aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Haklı bir neden olmaksızın, sahipli hayvanı öldüren, işe yaramayacak hale getiren veya değerinin azalmasına neden olan kişi hakkında yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
Mala zarar vermenin nitelikli halleri
(1) Madde 152-
(1) Mala zarar verme suçunun;
- a) Kamu kurum ve kuruluşlarına ait, kamu hizmetine tahsis edilmiş veya kamunun yararlanmasına ayrılmış yer, bina, tesis veya diğer eşya hakkında,
- b) Yangına, sel ve taşkına, kazaya ve diğer felaketlere karşı korunmaya tahsis edilmiş her türlü eşya veya tesis hakkında,
- c) Devlet ormanı statüsündeki yerler hariç, nerede olursa olsun, her türlü dikili ağaç, fidan veya bağ çubuğu hakkında,
- d) Sulamaya, içme sularının sağlanmasına veya afetlerden korumaya yarayan tesisler hakkında,
- e) Grev veya lokavt hallerinde işverenlerin veya işçilerin veya işveren veya işçi sendika veya konfederasyonlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında,
- f) Siyasi partilerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında,
- g) Sona ermiş olsa bile, görevinden ötürü öç almak amacıyla bir kamu görevlisinin zararına olarak, İşlenmesi halinde, fail hakkında bir yıldan dört yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (1)
(2) Mala zarar verme suçunun;
- a) Yakarak, yakıcı veya patlayıcı madde kullanarak,
- b) Toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına neden olmak suretiyle,
- c) Radyasyona maruz bırakarak, nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanarak, İşlenmesi halinde, verilecek ceza bir katına kadar artırılır. (1) (3) (Ek: 18/6/2014-6545/65 md.) Mala zarar verme suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır
Görüleceği üzere maddenin uygulanabilmesi için; Öldürülen veya yaralanan hayvanın sahipli olması, sahibinin şikâyetçi olması, hayvan karnesi ile şikâyette bulunulması şart.
Sahipsiz hayvanları koruma dışına atan hüküm ceza miktarı ile de hayli yetersiz, 4 aydan 3 yıla kadar hapis veya adli para cezası.
2.HAYVANLARIN ZEHİRLENMESİ
Öldürme ve bedensel yaralama içermeyen zehirlenme hallerinde de uygulanacak bir hüküm yok. Bu nedenle kapsam bakımından akla gelen hüküm maalesef çevrenin kasten kirletilmesi. Hayvana eşya muamelesi yapan algı burada da karşımıza çıkıyor.
Çevrenin kasten kirletilmesi
Madde 181-
(1) İlgili kanunlarla belirlenen teknik usullere aykırı olarak ve çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkları toprağa, suya veya havaya kasten veren kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Atık veya artıkları izinsiz olarak ülkeye sokan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Atık veya artıkların toprakta, suda veya havada kalıcı özellik göstermesi halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza iki katı kadar artırılır.
(4) Bir ve ikinci fıkralarda tanımlanan fiillerin, insan veya hayvanlar açısından tedavisi zor hastalıkların ortaya çıkmasına, üreme yeteneğinin körelmesine, hayvanların veya bitkilerin doğal özelliklerini değiştirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olan atık veya artıklarla ilgili olarak işlenmesi halinde, beş yıldan az olmamak üzere hapis cezasına ve bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
(5) Bu maddenin iki, üç ve dördüncü fıkrasındaki fiillerden dolayı tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
Çevrenin taksirle kirletilmesi
Madde 182-
(1) Çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkların toprağa, suya veya havaya verilmesine taksirle neden olan kişi, adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu atık veya artıkların, toprakta, suda veya havada kalıcı etki bırakması halinde, iki aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(2) İnsan veya hayvanlar açısından tedavisi zor hastalıkların ortaya çıkmasına, üreme yeteneğinin körelmesine, hayvanların veya bitkilerin doğal özelliklerini değiştirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olan atık veya artıkların toprağa, suya veya havaya taksirle verilmesine neden olan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
3.HAYVANLARIN ATEŞLİ SİLAHLA VURULMASI
Öldürme, ateş silah dışında yaralama ve zehirleme halleri hariç tüfek, tabanca vb ile vurma hallerinde de maalesef uygulanacak özel bir hüküm. Yok burada da akla gelen olası hüküm genel güvenliğin tehlikeye sokulması.
Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması
Madde 170-
(1) Kişilerin hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından tehlikeli olacak biçimde ya da kişilerde korku, kaygı veya panik yaratabilecek tarzda;
- a) Yangın çıkaran,
- b) Bina çökmesine, toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına neden olan
- c) Silahla ateş eden veya patlayıcı madde kullanan, Kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Yangın, bina çökmesi, toprak kayması, çığ düşmesi, sel veya taşkın tehlikesine neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
Genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması
Madde 171–
(1) Taksirle; a) Yangına, b) Bina çökmesine, toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına, Neden olan kişi, fiilin başkalarının hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından tehlikeli olması halinde, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
4.HAYVANA CİNSEL SALDIRI/TECAVÜZ
Günümüzde sık sık yaşanan ve normalleştirilmeye çalışılan en vahşi suçlardan biri. Bu suçta da hayvanların eşya muamelesi görmesi devam ediyor çünkü yasal bir hüküm özel düzenleme şeklinde yer almıyor.
Hayasızca hareketler
Madde 225
– (1) Alenen cinsel ilişkide bulunan veya teşhircilik yapan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
5.HAYVANLARIN DÖVÜŞTÜRÜLMESİ
Bunu spor olarak gören geleneksel algı maalesef devam ediyor yer yer devlet ile özel etkinlikler dahi düzenleniyor. Bu suç bakımından da uygulanacak özel bir hüküm yok.
Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama
Madde 228-
(1) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve iki yüz günden aşağı olmamak üzere adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Çocukların kumar oynaması için yer ve imkân sağlanması halinde, verilecek ceza bir katı oranında artırılır.
(3) (Ek: 15/8/2017-KHK-694/139 md.) Suçun bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle işlenmesi halinde üç yıldan beş yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
(4) (Ek: 15/8/2017-KHK-694/139 md.) Suçun bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(5) Bu suçtan dolayı, tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
(6) Ceza Kanununun uygulanmasında kumar, kazanç amacıyla icra edilen ve kar ve zararın talihe bağlı olduğu oyunlardır. (3)
SONUÇ VE GENEL DEĞERLENDİRME: Maddi olay ve kıyaslamalı ceza yasası hükümleri ile yaptığımız değerlendirmede çıkan sonuç hayvanların henüz bir varlık olarak kabul edilmedikleri. Lakin işlenen suçlarda uygulanacak hükümleri dahi hayli zorlama. İş şikâyet boyutuna gelince dava açılmasını sağlamak ve savcılıklar nezdinde kabul görmek hayli zor. İnsana yönelik cinayet dosyalarının bile sürüncemede kaldığı düzlemde hayvan haklarına yönelik hak aramak samanlıkta iğne aramak gibi. Bu konuda artık yeni düzenleme yapılması şart.
10. SAYI